Denetimli serbestlik, hükümlünün cezasını dışarıda çekmesini sağlayan bir ceza hukuku kurumudur. Denetimli serbestlikten yararlanmak için hükümlünün belirli şartları sağlaması gerekir. Belirli şartları sağlayan hükümlü, denetimli serbestli olmak üzere tahliye edilir. Tahliye sonrasında ise denetim süresince denetim makamı tarafından denetlenir.
Denetimli serbestlik teknik bir konudur. Bu sebeple süreci ceza avukatı aracılığı ile yürütmek önemlidir.
Denetimli Serbestlik Nedir?
Denetimli serbestlik, belirli şartları sağlayan hükümlünün cezasını dışarıda geçirmesini sağlayan ceza hukuku kurumudur. Denetimli serbestlikte, hükümlü öncelikle cezaevine alınmakta ve belirli süre sonra tahliye edilmektedir. Cezaevine bir gün dahi olsa girmeden denetimli serbestlikten yararlanmak mümkün değildir.
Denetimli serbestlikle, hükümlünün cezasını sosyal hayat içinde çekmesi amaçlanır. Bu sayede hükümlünün dış dünyaya uyumları, aileleriyle bağlarını sürdürmeleri ve güçlendirmelerini temin edilir.
Denetimli serbestlikten yararlanan hükümlüye; denetim süresince bazı kamuya yararlı bir işte çalışması, belirli programlara katılması gibi yükümlülükler yüklenir. Denetim altındaki hükümlünün iyi halini bozması, yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde denetimli serbestliği geri alınarak cezaevine geri gönderilir.
Denetimli Serbestlik Şartları
Denetimli serbestlik şartları, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105/A maddesinde düzenlenmiştir. Denetimli serbestlikten yararlanmanın öncelikli koşulu, hükümlünün cezaevine girmiş olmasıdır. Bir gün dahi olsa hükümlü cezaevine girmemiş ise denetimli serbestlikten yararlanamaz.
- Hükümlü, denetimli serbestlikten yararlanmak istediğine ilişkin ceza infaz kurumuna başvuruda bulunmalıdır.
- Hükümlünün iyi halli olduğuna Ceza İnfaz Kurumu tarafından karar verilmelidir.
- Hükümlünün cezasını açık ceza evinde geçirmesi gerekir. Veya açık ceza infaz kurumunda infaza hak kazanmasına karşın kapalı ceza infaz kurumunda kalmaya devam etmesi gerekir.
- Hükümlünün şartlı tahliyesine (koşullu salıverilme) bir yıl veya az süre kalmış olmalıdır.
Hükümlünün iyi halli olduğuna İnfaz Hakimi tarafından karar verilir. İnfaz Hakimi, hükümlünün halie Ceza İnfaz Kurumu tarafından oluşturulan İdare ve Gözlem Kurulu raporu doğrultusunda karar verir.
Denetimli Serbestlik Süresi
Açık cezaevinde bulunan hükümlünün koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az süre kalmış ise hükümlü denetimli serbestlikten yararlanma hakkına sahip olur. Kural olarak denetimlik serbestlik süresi bir yıldır. Ancak bazı durumlarda bu süre 2 veya 3 yıla kadar çıkabilir.
| Denetimli Serbestlik Süresi | |
| Sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler | Koşullu salıverilmesine 2 yıl veya daha az kalmış ise denetimli serbestlikten yararlanabilir. |
| Maruz kaldıkları ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen hükümlüler | Koşullu salıverilmesine 3 yıl veya daha az kalmış ise denetimli serbestlikten yararlanabilir. |
| Bu iki durum dışındaki hükümlüler | Koşullu salıverilmesine 1 yıl ve daha az kalmış ise denetimli serbestlikten yararlanabilir. |
Koşullu salıverilme süresi şartlarına ilişkin detaylı bilgi için “Şartlı tahliye şartları” yazımızı inceleyebilirsiniz.
Denetimli serbestlikten yararlanmak için hükümlünün açık ceza infaz kurumunda olması ya da açık ceza infaz kurumuna geçiş hakkını sağlaması gerekir. Açık cezaevine geçiş
Kasıtlı suçlardan üç yıl veya daha hapis cezası olan hükümlüler doğrudan açık cezaevine geçebilir.
Denetimli Serbestlik Örneği: Ali, Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan 6 yıl ceza almıştır. Ali’nin koşullu salıvermeden yararlanabilmesi için cezaevinde geçirmesi gereken süre 4 yıldır. Ali, hastalığı olmayan normal bir mahkumdur. Ali bu durumda denetimli serbestlikten yararlanabilmek için cezaevinde geçirmesi gereken süre en az 3 yıldır.
Denetimli serbestlik süresi, suçun tarihi ve hükümlünün durumuna göre değişebilmektedir. Hükümlünün hakları var iken bir gün dahi özgürlüğünden mahrum kalması katlanılması güç bir çiledir. Bu sebeple denetimli serbestlik sürecinin ceza avukatı aracılığı ile yürütülmesi önerilir.
Denetimli Serbestlik Programları ve Uygulamaları
Denetimli serbestlik kararında, İnfaz Hakimi tarafından denetimli serbestli olan mahkuma çeşitli sorumluluklar yüklenebilir.
- Kamuya yararlı bir işte ücretsiz olarak çalıştırılması: Örneğin, denetimli serbestlik kararı verilen mahkuma adliyede temizlik görevi verilebilir. Ancak mahkumun sigortalı bir işi mevcut ise bu tedbire başvurulmaz.
- Bir konut veya bölgede denetim ve gözetim altında bulundurulması: Denetimli serbestlik kararı verilen mahkuma şehir dışına çıkma yasağı, yurt dışına çıkma yasağı veya konuttan ayrılmama kararları verilebilir.
- Belirlenen yer veya bölgelere gitmemesi: Denetimli serbestlik kararı verilen mahkuma, yurt dışına çıkmama, bazı şehirlere gitmeme gibi yükümlülükler yüklenebilir.
- Belirlenen programlara katılması: Bakanlıklar tarafından düzenlenen rehabilitasyon programlarına katılmasına karar verilebilir.
Ayrıca denetimli serbestlik kararı verilen mahkum denetim kararının infazı ve denetim için belirlenen kurallara uygun davranmak zorundadır.
Denetimli Serbestlikte İhlaller ve Yaptırımlar
Denetimli serbestlikte ihlaller ve yaptırımlar, yükümlülüklere aykırı davranma halinde uygulanır. Denetimli serbestlik kararı verilen mahkum, denetimli serbestlik kararındaki yükümlülüklere uymalıdır. Yükümlülüklere aykırı hareket etme halinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü tarafından denetimli İnfaz Hakimliğine başvuruda bulunulur. İnfaz hakimliği koşullu salıverme tarihine kadar olan cezanın infazı için hükümlünün açık cezaevine gönderilmesine karar verebilir.
- Tahliye tarihinden itibaren beş gün içinde başvuru yükümlülüğü: Denetimli serbestlik kararı verilerek tahliye edilen mahkum beş gün içinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğüne başvuruda bulunarak tedbir için belirlenen programa katılmaya başlamalıdır. Başvuru yapılmaması durumunda denetimli serbestlik halili ihlal edilmiş sayılır.
- Denetimli serbestlik programlarına ve yükümlülüklerine uymama: Hükümlü denetimli serbestlik programlarına ısrarlı şekilde katılmaması halinde denetimli serbestlik kurallarını ihlal etmiş sayılır. Israrlı şekilde uymama için bir yıl içinde mazeretsiz olarak üç kez programlara katılma yükümlülüğünü ihlal etmiş olması gerekir.
- Denetimli serbestlikten vazgeçme: Uygulamada sık görülmese de hükümlü denetimli serbestlik halinden vazgeçebilir. Bu durumda hükümlü infaz için açık cezaevine geri gönderilir.
- Denetimli serbestlikte hükümlünün suç işlemesi: Denetimli serbestlik süresince hükümlü hakkında cezasının alt sınırı bir yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suçtan dolayı kamu davası açılmış ise hükümlünün denetimli serbestlik kararı geri alınabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Sigortalı çalışanlar denetimli serbestlik
Sigortalı çalışanlar hakkında, kamu yararına bir işte çalışmasına yönelik denetimli serbestlik kararı verilmez.
Denetimli serbestlik sorgulama nasıl olur?
Denetimi serbestlik sorgulama, e-devlet aracılığı ile sorgulanabilir. E-devlet aracılığı ile hükümlü infaz bilgileri sayfasından denetimli serbestlik bilgisi sorgulanabilir.
Kaç yılın altındaki cezalara denetimli serbestlik?
Açık cezaevinde bulunan hükümlünün koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az süre kalmış ise hükümlü denetimli serbestlikten yararlanma hakkına sahip olur. Bazı durumlarda bu süre 2 veya 3 yıla kadar çıkabilir.
Denetimli serbestlik ihlal hakkı kaç defa?
Denetimli serbestlik kurallarının bir yıl içinde uyarılara rağmen üç kez ihlal edilmesi durumunda hükümlünün açık cezaevine gönderilmesine karar verilebilir.
Denetimli serbestlik görürken ceza gelirse ne olur?
Denetimli serbestlik süresince başka bir cezanın infazına başlanmış ise veya tutuklama kararı verilmiş ise denetimli serbestlik kalkacaktır.