İş kazası sonucunda işçileri ruhen veya bedenen zarar görebilir. Bir olayın iş kazası olarak kabul edilmesi işçinin işverenden tazminat almasını sağlar. Ancak her durum, iş kazası olarak kabul edilmez.
İşe giderken trafik kazası geçirmenin iş kazası olarak kabul edilebilmesi için belirli şartların bir arada bulunması gerekir. Öncelikle trafik kazasına konu seyahat özel amaçlarla gerçekleşmemiş olmalıdır. Aracın işveren tarafından tahsis edilmesi zorunlu bir unsur değildir. Örneğin işe giderken aracın yakıt giderlerinin işveren tarafından karşılanması durumunda da iş kazası gündeme gelebilir.
Yazımızda işe giderken trafik kazasının iş kazası olarak kabul edilebilmesi için gerekli şartlar ve iş kazası gibi kavramlara değinilecektir.
İş Kazası Kavramının Hukuki Tanımı
5510 sayılı Kanun’un 13. maddesine göre iş kazası, işçinin işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle meydana gelen işçinin ruhen ya da bedenen özüre uğramasına neden olan olaylardır.
İş Kazası Nedir?
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesine göre iş kazası kapsamında değerlendirilen durumlar şöyledir:
- İşçinin işyerinde bulunduğu sırada gerçekleşen kazalar,
- İşverenin talimatları doğrultusunda verilen iş nedeniyle gerçekleşen kazalar,
- İşçinin, işverenin talimatı ile görevli iş yeri dışına gönderilmesi sırasında gerçekleşen kazalar,
- İşverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş geliş sırasında meydana gelen kazalar,
iş kazasıdır.
İş Kazasının Hukuki Şartları
İş Kazasının gerçekleşebilmesi için belirli şartların bir arada bulunması gerekir:
- Olayın iş kazası olarak kabul edilebilmesi için olaya maruz kalan kişinin 5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olması gerekir.
- İş kazasının varlığı için ilgili kişinin sigortalı olması, kazaya uğraması, kaza karinesinin varlığı ve kaza ile zarar arasında illiyet bağının bulunması gerekmektedir.
- 5510 sayılı Kanun’un 13. maddesinde belirlenen hallere göre kazanın gerçekleşmiş olması gerekir.
- Kaza nedeniyle işçinin bedenen veya ruhen zarara uğraması ya da yaşamını yitirmiş olması gerekir.
Trafik Kazası ve İş Kazası İlişkisi
İş giderken veya işten dönerken gerçekleşen trafik kazasının iş kazası olarak kabul edilmesi için kazaya konu aracın işyerinden tahsis edilmiş olması gereklidir. Ancak işveren tarafından verilen talimatlarla sonucunda kullanılan araçlarla gerçekleşen trafik kazaları da iş kazası olarak kabul edilebilir.
Örneğin, işverenin özel olarak işçiden aracı ile işe gelip gitmesini istemesi bunun sonucunda aracın yakıt masraflarının karşılanması halinde iş kazası gündeme gelebilir.
Ayrıca işveren tarafından işçiye servis tahsis edilmiş ise servisin kaza yapması sonucunda oluşan zararlar da iş kazasıdır.
Bununla birlikte servis beklerken trafik kazasının gerçekleşmesi de iş kazasıdır.
İşverenin Sorumlulukları ve Çalışanın Hakları
İş kazası sonucunda işverenin sorumluluktan kurtulabilmesi için olayda kusursuz olduğunu, iş güvenliği tedbirlerinin tamamını yerine getirdiğini ispat etmesi gerekir.
Trafik kazasında 3. kişinin ağır kusurunun bulunması işverenin sorumluluğunu kaldırabilir.
İşçinin iş kazası sonucunda işverenden tazminat talep etme hakkı bulunmaktadır. İş kazasına uğrayan işçi, bedensel zarar durumunda tedavi giderleri, geçici iş göremezlik tazminatı, sürekli iş göremezlik tazminatı, ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplarına karşı işverene maddi tazminat davası açabilir
Ayrıca iş kazası sonucunda acı ve eleme uğrayan işçi işverene karşı manevi tazminat davası açabilir.
İşverenin Güvenlik Önlemleri
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 4. maddesine göre işverenin, çalışanlarının işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlama yükümlülüğü bulunmaktadır.
İşveren iş güvenliği kapsamında, işçilere iş güvenliği konusunda eğitim vermelidir. İş güvenliğine aykırı durumlar için işçileri denetler. İşçilere görev verirken işin güvenlik ve sağlık yönünden uygun olmasına dikkat eder.
İşverenin iş sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerine aykırı davranması cezai ve tazminat sorumluluğunu doğurur.
İşe Giderken Trafik Kazası Emsal Yargıtay Kararları
- Şirket çalışanın işçiyi işe bırakırken kaza yapması işçi açısından iş kazasıdır.
Yargıtay 10. H.D. 2023/1867 E., 2023/2634 K. ve 16.03.2023 tarihli kararı
“…Eldeki davada; davacının murisi olan müteveffa işçi …’nin davalı şirketin Sinop Organize Sanayi ‘de bulunun işyerinde aşçı olarak çalıştığı, her gün şirket yetkilisinin onu kendi aracıyla alarak işe götürdüğü ,olay günü ise havanın çok yağmurlu olduğu, … ‘nin işe gitmek için yol kenarında beklediği sırada aynı işyerinde çalışan diğer işçi …’un ordan geçerken havanın çok yağışlı olmasından dolayı beklememesi için onu kendi aracıyla işe bırakmayı teklif ettiği, … ‘nin de yetkiliye bunu bildirerek araca binip gittiği ve söz konusu kazanın meydana geldiği anlaşılmakla, kazanın iş güzergahında ve işe giderken meydana gelmiş olması karşısında olayın 5510 sayılı Kanun’un 13 üncü maddesi kapsamında olayın iş kazası olduğunun kabulü gerekirken aksi düşünce ile davanın reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir…”
- Servisle işe giderken kaza yapılması iş kazasıdır.
Yargıtay 4. H.D. 2021/8195 E., 2021/1803 K. ve 08.02.2022 T.
“…Dosya kapsamından, davacının servis aracıyla işe giderken meydana gelen kaza sonucu yaralandığı anlaşılmaktadır. Bu durumda Sigorta Tahkim Komisyonu’nca; SGK Başkanlığınca rücuya tabi ödeme yapılıp yapılmadığı araştırılarak ödeme yapılmışsa rücuya tabi ilk peşin sermaye değerinin 5510 sayılı Kanun’un 21. maddesi hükmü gereği tazminattan düşülmesi suretiyle davacı tarafın talep edebileceği tazminat miktarının belirlenmesi gerekirken eksik incelemeye dayalı yazılı şekilde karar verilmesi isabetli olmamıştır. Kararın bu nedenle bozulması gerekir…”
- İşyerine ait toplantıya giderken yapılan kaza iş kazasıdır.
Yargıtay 10. H.D. 2023/987 E., 2023/1987 K. ve 06.03.2023 tarihli kararı
“…Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararında SGK kayıtları, tanık beyanları ve tüm dosya kapsamına göre göre davacı ile birlikte aynı araçta bulunan kimselerin kazanın meydana geldiği tarihte … bölgesindeki tüm mağaza sorumlularını kapsayan toplantıya katıldıkları, davacının da içinde olduğu çalışanların bu toplantıya kazaya karışan araç ile gelinmesinin davalı tarafça istendiği, aracın yol masraflarının ödeneceğinin davalı tarafça davacı da dahil araçta bulunan kişilere bildirildiği, toplantının sona ermesi üzerine şubelerine dönmek üzere mesai saatleri içerisinde yola çıktıkları ve kazanın meydana geldiği, davalı şirketin talimatlarının yerine getirilmesi neticesinde meydana gelen kaza ile zarar arasında nedensellik bağının olduğu, 5510 sayılı Kanun’un 11 inci maddesine göre “araçların” da işyeri sayıldığı, davacının kullandığı araç her ne kadar özel araç olsa da davalı şirketçe çalışanların toplantıya gelebilmesi için bir aracın tahsis edilmediği, kaldı ki davacının yaptığı masrafların karşılanacağının belirtildiği, bu haliyle davacının aracının davalı işverence sağlandığı anlaşılmış olup, dava konusu olayın 5510 sayılı Kanun’un 13/e bendi gereğince iş kazası olduğunun kabulünde hata bulunmadığı gerekçeleri ile davalılar vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir…”