Marka, bir ticari işletmenin diğer işletmelerden ayırt edilmesine yarayan işaretlerdir. Marka, Türk Patent ve Marka Kurumu’na tescil edilerek tescilli marka korumasından yararlanır. Marka sahibinin onayı olmaksızın üçüncü kişilerin markayı taklit etmesi marka hakkına tecavüz olarak kabul edilir. E-ticaretin de artması ile birlikte başkasına ait markadan haksız kazanç sağlamak amacıyla taklit markaların kullanıldığı sık karşılaşılan bir durum haline gelmiştir.
Bu gibi durumlarda markası taklit edilen mağdurlar; tazminat, ceza davası, taklit markanın kullanımını yasaklanması gibi hukuki yollara başvurabilir. Markası tescilli olmayan kişiler ise haksız rekabetten kaynaklı olarak dava açarak taklit markanın kullanımının yasaklanmasını talep edebilir. Yazımızda markası taklit edilenler için “marka hakkına tecavüz davaları” konusuna tüm yönleriyle değinilecektir.
Marka Hakkı Nedir?
Marka hakkı, markanın üçüncü kişiler tarafından taklit edilmesini ve markaya karşı saldırıları engelleyen haktır. Marka hakkı, Sınai Mülkiyet Kanunu’nda düzenlenir. Marka hakkından yararlanmak için markanın Türk Patent ve Marka Kurumu’na tescil edilmesi gerekir. Tescilli markaların korunması tescilsiz markalara göre daha fazladır.
Tescilli markanın taklit edilmesi durumunda marka hakkına tecavüzden kaynaklı bazı haklar bulunur. Markanın tescilli olmaması durumunda ise taklit edilen markaya karşı haksız rekabetten kaynaklı davalar açılabilir. Markanın tesciline ilişkin detaylı bilgilere “Markanın Tescili Nasıl Yapılır?” başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Marka Hakkına Tecavüz Nedir?
Marka tescilinden doğan haklar marka sahibine aittir. Markanın başkası tarafından kullanılması, lisans haklarının genişletilmesi, devredilmesi hakları marka sahibine ait olan haklardandır. Marka hakkına tecavüz, marka haklarının ihlal edilmesidir. Marka hakkına tecavüz durumları Sınai Mülkiyet Kanunu’nda düzenlenmiştir.
Marka hakkına tecavüz sayılan durumları örnekleriyle birlikte açıklayalım:
| Marka Hakkına Tecavüz Sayılan Durumlar | Marka Hakkına Tecavüz Sayılan Durumlara Örnekler |
| ● Tescilli marka ile aynı olan herhangi bir işareti, tescil kapsamına giren mal veya hizmetlerde kullanmak, | “Hukuk hizmetleri” alanında tescilli “Ataylar Avukatlık Bürosu” Markasının başkası tarafından izinsiz “hukuk hizmetleri” alanında kullanılması marka hakkına tecavüz olarak kabul edilir. |
| ● Tescilli marka ile marka ve mal ve hizmetler yönünden aynı veya benzer olan tescilli marka ile ilişkilendirilme ihtimali de dâhil karıştırılma ihtimali bulunan herhangi bir işaretin kullanılmak, | “et, balık, kümes ve av hayvanlarının etleri ile her nevi işlenmiş et ürünleri” konusunda tescilli bir markanın taklit edilerek “yiyecek içecek sağlanması hizmetleri”nde kullanılması marka hakkına tecavüz olarak kabul edilir. |
|
● Aynı, benzer veya farklı mal veya hizmetlerde olmasına bakılmaksızın Türkiye’de tanınmış markayı taklit etmek, |
Türkiye’de tanınmış “Ülker” markasının üçüncü kişi tarafından kullanılması marka hakkına tecavüz olarak kabul edilir. |
| ● Marka sahibinin izni olmaksızın, markayı veya benzerinin ayırt edilemeyecek düzeyde benzerini kullanmak,
|
“Gürz” markasının başkası tarafından benzer şekilde “Gürzz” olarak kullanılması marka hakkına tecavüz olarak kabul edilir. |
| ● Taklit markaya ait ürünleri satmak, dağıtmak, başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak, ithal işlemine tabi tutmak, ihraç etmek, ticari amaçla elde bulundurmak veya bu ürüne dair sözleşme yapmak için öneride bulunmak, | Taklit markanın satılmak üzere depoda tutulması marka hakkına tecavüz olarak kabul edilir. |
| ● Marka sahibi tarafından lisans yoluyla verilen hakları izinsiz şekilde genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek,
|
İnhisari lisans sahibinin marka sahibinden izinsiz lisan haklarını üçüncü kişiye devretmesi marka hakkına tecavüz olarak kabul edilir. |
Marka Hakkına Tecavüz Davaları Süreci
Marka hakkına tecavüz edilmesi durumunda marka hakkı ihlal edilen kişinin birden fazla hakkı bulunur. Marka hakkı ihlal edilen kişi, marka hakkına tecavüzün tespiti, önlenmesi, kaldırılması veya tazminat davası açabilir. Ayrıca Marka Hakkına Tecavüz eylemi suç olduğu için ceza davası açabilir. Marka sahibinin marka hakkına tecavüz durumunda hakları maddeler halinde şöyledir:
- Tecavüzün Tespiti,
- Muhtemel Tecavüzün Önlenmesi,
- Tecavüzün Durdurulması,
- Mahkeme kararının ilanı,
- Ürünler ve üretimde kullanılan araçlara el konulması,
- Mülkiyet hakkı tanınması,
- Markanın silinmesi veya sınai mülkiyet haklarına tecavüzün önlenmesi için kaçınılmaz ise imhası,
- Gümrüklerden el koyma,
Ayrıca marka hakkı ihlal edilen kişi tecavüze konu mallara el konulmasını, malların imha edilmesini ve mülkiyetinin kendine geçirilmesini talep edebilir.
Marka Hakkına Tecavüz Ceza Davası
Marka hakkının ihlali bazı durumlarda suç konusunu oluşturur. Marka Hakkına Tecavüz suçu Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 30. maddesinde düzenlenmiştir. Marka hakkına tecavüz suçuna ilişkin cezaları tablo üzerinde açıklayalım.
| Marka Hakkına Tecavüz Suçuna Konu Fiil | Cezası |
| Başkasına ait marka hakkına iktibas veya iltibas suretiyle tecavüz ederek mal üretmek veya hizmet sunmak, satışa arz etmek veya satmak, ithal ya da ihraç etmek, ticari amaçla satın almak, bulundurmak, nakletmek veya depolamak: | Bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası |
| Marka koruması olduğunu belirten işareti mal veya ambalaj üzerinden yetkisi olmadan kaldırmak | Bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası |
| Yetkisi olmadığı hâlde başkasına ait marka hakkı üzerinde devretmek, lisans veya rehin vermek suretiyle tasarrufta bulunmak | İki yıldan dört yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası |
Marka hakkına tecavüz suçu şikayete bağlı bir suçtur. Fiil ve failin öğrenilmesinden sonra 6 ay içerisinde şikayette bulunulması gerekir. Markaya Tecavüz suçlarında görevli mahkeme Fikir ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesidir.
Muhtemel Tecavüzün Önlenmesi Davası
Marka hakkına tecavüz durumunda henüz tecavüz eylemleri başlamamış ancak başlamasına yönelik ciddi hazırlıklar var ise muhtemel tecavüz eylemlerinin önlenmesi mahkemeden talep edilebilir. Muhtemelen tecavüzün önlenmesi talepleri Fikri ve Sınai Haklar Mahkemesinden talep edilir.
Tecavüz Fiillerinin Durdurulması Talebi
Marka hakkına tecavüz durumunda tecavüz eylemleri başlamış ise marka hakkına tecavüz fiillerinin durdurulması talep edilebilir. Tecavüz fiillerinin durdurulmasının talep edilebilmesi için tecavüze konu eylemlerin somut olması gerekir.
Tecavüzün Kaldırılması Talebi
Marka hakkına tecavüz durumunda tecavüz fiili işlenmiş ve etkilerinin halen devam ediyor olması durumunda tecavüzün kaldırılması talep edilebilir. Örneğin, tecavüz oluşturan tabelaların, panoların, yazıların sökülmesi talepleri tecavüzün kaldırılması taleplerindendir.
Tazminat Talebi
Marka hakkına tecavüz durumunda ileri sürülebilecek taleplerden bir diğeri tazminat talebidir. Tazminat talebi itibar tazminatı, manevi ve maddi tazminat talebi olarak üçe ayrılır. Maddi tazminat talebin haklı bulunabilmesi için tecavüz oluşturan fiil, marka hakkına tecavüz edenin kusuru, ortaya çıkan zararın ispat edilmesi gerekir.
Maddi tazminat taleplerinde marka hakkına tecavüz nedeniyle oluşan fiili zarar ve yoksun kalınan kazanç talep edilebilir. Fiili zarar kapsamında örneğin, satış rakamlarının düşmesi nedeniyle oluşan zarar talep edilebilir. Ayrıca markayı taklit ederek menfaat elde eden kişinin elde ettiği gelir de maddi tazminat olarak talep edilebilir.
Marka hakkına tecavüz durumunda maddi tazminat talebinin yanında manevi tazminat da talep edilir. Manevi tazminat, marka hakkı ihlal edilen kişinin bu durum karşısında uğradığı acı, elem, ızdırap halini gidermeye yönelik tazminattır.
Marka hakkına tecavüz durumunda talep edilebilecek bir diğer tazminat türü itibar tazminatıdır. Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edilmesi durumunda, hakka konu ürün veya hizmetlerin, tecavüz eden tarafından kötü şekilde kullanılması veya üretilmesi, bu şekilde üretilen ürünlerin temin edilmesi yahut uygun olmayan bir tarzda piyasaya sürülmesi sonucunda sınai mülkiyet hakkının itibarı zarara uğrarsa, bu nedenle ayrıca tazminat istenebilir
Marka Hakkı İhlali İspatı ve Deliller
Marka hakkının ihlal edilmesi durumunda delillerin kaybolmadan toplanması önemlidir. İhlal markanın internet ortamında taklit edilmesi yolu ile gerçekleşmiş ise noterler birliğinin e-tespit aracılığı ile ihlalin tespiti sağlanır. Noterler birliğinin e-tespit aracı ile oluşturulan deliller yargılamada kuvvetli delil olarak değerlendirilir.
İhlalin internet ortamında değil de fiziken gerçekleşmesi durumunda delillerin kaybolma riski mevcut ise mahkemeden delil tespiti talep edilebilir. Ayrıca ihlale konu eylemler görüntü araçları ile kayıt altına alınabilir. Markanın kullanıldığı ambalaj, fatura gibi deliller elde edilerek dava sürecinde delil olarak kullanılabilir.
Marka Hakkı İhlali Durumunda Yapılacaklar
Marka hakkı ihlali durumunda öncelikli olarak delillerin bir an önce muhafaza edilmesi önemlidir. Delillerin kaybolması ihtimaline karşı hızlı hareket etmek önemlidir. Markaya tecavüz davaları teknik ve karmaşık davalardır. Mağdurların markaya tecavüz halinde hukuken birden fazla yasal olarak tercih hakkı bulunur. Bu nedenle marka ihlalleri durumunda marka hukuku avukatından destek alınması önerilir.
Marka Hakkı İhlali ve İnternet Platformları
“Trendyol’da markamı taklit ediliyor ne yapmalıyım?” “Amazon’da markamı taklit ediliyor ne yapmalıyım?” gibi sorular E-ticaret sektöründe sık sık gündeme gelen sorulardandır. E-Ticaret sektöründe girişimciler reklam harcaması ve kaliteli hizmet gibi yollar ile markalarının itibarını arttırırlar. İtibarlı ve güvenilir markanın diğer ürünlere göre tercih edilme olanağı daha yüksektir.
Kötü niyetli üçüncü kişiler ise emek sonucu oluşan markaları taklit ederek haksız menfaat elde edebilir. Bu durumda hizmet aracı kuruluşa hukuka aykırı içerik bildiriminde bulunabilir. Hukuka aykırı içerik bildirimleri hizmet aracı kuruluş tarafından 48 saat içinde sonuçlandırılır. Ayrıca markaya tecavüzden kaynaklı olarak hukuk ve ceza davası açılabilir.
Marka Hakkı İhlali Uygulamaları ve Örnekler
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2014/14097 E., 2015/951 K.
“Dava konusu markalar arasındaki benzerlik markaya tecavüz oluşturmakta ve davalının “BONNUS” ibaresini kullanması ve bu ibareye dayanarak tanıtım faaliyetlerde bulunması haksız rekabet teşkil etmektedir. Bu durumda haksız rekabetin tesiptine, markaya tecavüzün ve haksız rekabetin ayrı ayrı men ve ref’i ne, alan adında kullanımın önlenmesine, alan adında bulunan “BONUS” ibaresinin terkinine, markaya tecavüz nedeniyle manevi tazminata hükmedilmesi yerindedir.”
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2018/4343 E., 2020/2159 K.
“Dava, marka hakkına tecavüzün men’i ile maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir. Mahkemece benimsenen bilirkişi raporu doğrultusunda davalının ”ŞELALE YAKAPARK” kullanımı ile davacıya ait 2007/38725 sayılı ”YAKAPARK” markası arasında özellikle markaların üzerinde kullanıldıkları malların/hizmetlerin farklılığı nedeniyle karıştırılma ihtimali bulunmadığı gerekçesiyle, davanın kısmen kabulü ile davacıya ait ”ORJİNAL YAKAPARK” markasına yapılan tecavüzün önlenmesine karar verilmiştir. Ancak davalının ”ŞELALE YAKAPARK” kullanımının davacının 2007/38725 sayılı ”YAKAPARK” markası ile karıştırılma ihtimali bulunduğundan işbu davalı kullanımının davacının ”YAKAPARK” markasına tecavüz teşkil edeceği gibi davalının ”ŞELALE YAKAPARK” şeklindeki kullanımı davacının hem ”YAKAPARK” hem de ”ORJİNAL YAKAPARK” ibareli markalarına tecavüz teşkil eder.”
SIK SORULAN SORULAR
Markaya tacavüz davasında arabuluya başvurmak zorunlu mudur?
Markaya tacavüz davasında arabulucuya başvurmak zorunlu dava şartı değildir.
Markam taklit ediliyor ne yapmalıyım?
Markanın taklit edilmesi durumunda markaya tecavüz davası veya suç duyurusunda bulunabilir.
Markaya tacavüz davasında zamanaşımı var mıdır?
Markaya tecavüz durumunda tecavüzün önlenmesine yönelik davalarda zamanaşımı yoktur. Tecavüz devam ettiği sürece dava açılabilir. Ceza davası açabilmek için ise şikayet süresi söz konusudur.
Marka tecavüz suçlarında şikayet süresi altı aydır. Tazminat davalarında ise zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yıldır.
Marka Kötüleme suçu nedir?
Marka kötüleme suçu, markaya tecavüz suçu anlamına gelir. Markaya tecavüz suçu Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 30. maddesinde düzenlenmiştir. Detaylı bilgi için yazımızın “Marka Hakkına Tecavüz Ceza Davası” başlığını inceleyebilirsiniz.