Sınır dışı etme kararı, Türkiye’de bulunan yabancının zorla ülke dışına çıkarmak için idare tarafından alınan bir karar türüdür. Sınır dışı etme kararı, deport kararı olarak da bilinir. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu gereğince hakkında sınır dışı etme kararı verilen kişi yedi gün içinde idare mahkemesinde dava açmalıdır. Sınır dışı etme kararları, karmaşık ve uzmanlık gerektiren bir konu olması nedeni ile süreç içerisinde bir avukattan destek alınması sağlıklı olacaktır.
Yazımızda “sınır dışı etme kararlarına itiraz süreçleri” konusu tüm yönleriyle ve sınır dışı edilmesine ilişkin örnek kararlar incelenecektir.
Sınır Dışı Etme Kararı Nedir?
Sınır dışı etme kararı (deport kararı), ülke içerisinde sakıncalı bulunan yabancıların ülke dışına zorla çıkarılmasına yönelik bir idari karardır. Sınır dışı yani deport edilenlerin ayrıca ülkeye girişi de yasaklanır. Sınır dışı etme kararı, Göç İdaresinin talimatı üzerine veya kendiliğinden Valilik tarafından alınır.
Sınır dışı edilmeye ilişkin eylemler, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesinde düzenlenmiştir. Kanun’a göre sınır dışı etme kararı alınacaklar maddeler halinde şöyledir:
| İDARİ GÖZETİM SEBEPLERİ: | |
| 1
|
Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal etmek, sınır dışı etme sebebidir. |
| 2 | Sınır dışı bulunan yabancılardan kaçma ve kaybolma riski bulunmak, sınır dışı etme sebebidir. |
| 3 | Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal etmek, sınır dışı etme sebebidir. |
| 4 | Sahte ya da asılsız belge kullanmak, sınır dışı etme sebebidir. |
| 5 | Çalışma izni olmadan çalışmak, sınır dışı etme sebebidir. |
| 6 | Kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için tanınan sürede çıkmamak, sınır dışı etme sebebidir.
|
| 7 | İkamet izninin iptal edilmesi, sınır dışı edilme sebebidir. |
| 8 | Türkiye’de kalma hakkı bulunmamak, sınır dışı edilme sebebidir. |
| 9 | Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olmak, sınır dışı edilme sebebidir. |
| 10 | Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlamak, sınır dışı edilme sebebidir. |
Kimler Sınır Dışı Edilemez?
Bazı durumlarda yabancıların sınır dışı edilmesi yabancı yönünden sakınca doğurabilir.
6458 Sayılı Kanun’un 55. maddesinde sınır dışı edilmeyecek yabancılar düzenlenmiştir. İşte sınır dışı edilemeyecek yabancılar şöyledir:
|
Sınır Dışı Edilmeyecek Yabancılar |
|
| 1
|
Sınır dışı edileceği ülkede, işkence, insanlık dışı, ölüm ya da onur kırıcı cezaya maruz kalabilecek yabancılar sınır dışı edilemez. |
| 2 | Yaş, hamilelik ve ciddi sağlık sorunları nedeniyle seyahat etmesi riskli bulunan yabancılar sınır dışı edilemez. |
| 3 | Hayati tehlike boyutunda hastalığı için tedavi görenlerin sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkanı bulunması durumundaki yabancılar sınır dışı edilemez. |
| 4 | Tedavi süreçleri tamamlanana kadar psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları sınır dışı edilemez. |
Sınır dışı edilemeyen yabancıların yabancıların bu durumu gerekçe ve delilleri ile birlikte Göç İdaresi veya Valiliğe açıklaması gerekir. Sınır dışı edilmemesi gereken bir yabancı hakkında deport kararı verilmesi halinde ise karara itiraz edilmelidir.
Sınır Dışı Etme Kararının İtiraz Edilmesi Hakkı
Sınır dışı edilme kararı verilen yabancının sınır dışı kararına itiraz hakkı bulunur. Sınır dışı (deport) kararı alınan yabancı, kararın kendisine tebliğ edilmesinden sonra yedi gün içinde idare mahkemesine dava açabilir. Sınır dışı etme kararına dava açılması halinde dava sonuçlanana kadar yabancı sınır dışı edilemez. Yedi gün içerisinde dava açılmaması durumunda sınır dışı etme kararı kesinleşir. Bu sebeple sınır dışı etme kararına süresi içerisinde itiraz edilmesi önemlidir.
İdare mahkemesi, sınır dışı etme kararına karşı açılan dava hakkında en geç on beş gün içerisinde karar verir. Sınır dışı etme kararında yetkili idare mahkemesi, sınır dışı etme kararı veren valiliğin bulunduğu ildeki idare mahkemesidir.
Sınır dışı etme kararına itiraz süresi
Sınır dışı kararına itiraz süresi kararının tebliğinden sonra 7 gündür. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu gereğince sınır dışı etme kararına karşı dava süresi tebliğ ile başlamaktadır. Dava açma süresine ilişkin gün ile belirlenen sürelerde tebliğ edilen süre itiraz süresinin hesabında dikkate alınmaz. Örneğin sınır dışı etme kararı, 01.04.2024 tarihinde tebliğ edilmiş ise karara itiraz için son gün 08.04.2024 tarihidir.
Deport kararının tebliği sınır dışı edilene yapılabileceği gibi yasal temsilcisine de yapılabilir. Kararın elden alınması uygulama sık karşı karşıya kalınan bir durumdur. Bu halde sürenin elden tebliğ ile başlayacağı gözden kaçırılmamalıdır.
Sınır Dışı Etme (Deport) Kararına İtiraz Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?
Sınır dışı etme kararına itiraz telafisi olmayan bir hukuki süreçtir. Bu sebeple mutlaka bir avukattan destek alarak itiraz sürecinin yönetilmesi önemlidir. Sınır dışı etme kararında öncelikli olarak sınır dışı etme kararının gerekçeleri incelenir. Kararın hangi gerekçelerle ve hangi yasal dayanaklarla alındığını anlamak önemlidir.
Kararın neden haksız veya hukuka aykırı olduğuna ilişkin itirazlar, titiz bir şekilde hazırlanılır. Bu süreçte örnek yargı kararlarını mahkemeye sunmak başarı şansını artırıcı etkenlerdendir.
İtiraz süresinde delil toplanması gerekli ise deliller kaybolmadan mahkemede sunulmak üzere koruma altına alınır. İtiraz gerekçeleri tamamlandıktan sonra sınır dışı etme kararına karşı idare mahkemesinde dava açılır. Dava aşamasının da özenle takip edilmesi önemlidir. Dava aşamasında itirazları destekleyecek yeni gerekçelerin ortaya çıkması durumunda bu gerekçelerde mahkemeye sunulmalıdır.
İtiraz Edilen Kararın İptali İçin Gereken Koşullar
Sınır dışı işlemlerine ilişkin kararların hukuka uygun, somut gerekçeler ile alınması gerekir. Sınır dışı (deport) kararının hukuka aykırı olması durumunda deport kararının iptal edilmesi mümkün hale gelecektir.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. maddesinde aile hayatı ve özel hayat koruma altına alınmıştır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından verilen kararlarda sınır dışı kararı verilirken aile ve özel hayata saygı gösterme yükümlülüğü dikkate alınarak karar verilmelidir. Aile hayatına ve özel hayatı ihlal edici boyutta olan deport kararının iptal edilmesi mümkün olabilir.
Deport kararlarında sıklıkla konu olan durumlardan birisi de kamu düzeni gerekçesi ile sınır dışı kararı verilmesi halidir. İdarenin bu gerekçe ile sınır dışı kararı verebilmesi için kararına dayanak konuları somut bir şekilde gerekçelendirmesi gerekir. Somut gerekçelere dayanmayan deport kararı dava açılması halinde iptal edilebilecektir.
Ayrıca valilikler tarafından sınır dışı etme kararına gerekçe olarak davacının çatışma bölgeleriyle irtibatlı olabileceğine ilişkin tespitlerinde sık sık rastlandığı görülmektedir. İlgili tespitin somut tespit olmadan alınması da aynı şekilde hukuka aykırıdır.
6458 Sayılı Yasanın 54/e bendi uyarınca terör şüphesinden dolayı alınan sınır dışı etme kararlarında idarenin delilleri itiraz aşamasında detaylı incelenmelidir. Kararın soyut delillere dayanılarak alındığının anlaşılması durumunda mahkemede bu durum ileri sürülmelidir.
Sınır dışı edilmeye ilişkin kararlara ilişkin davalarda emsal kararların sunulması başarı şansını artırıcı bir etkendir. Bu nedenle deport kararına itiraz sürecinde alanında tecrübeli avukatlarla çalışmak önemlidir.
Örneğin, İstanbul 1. İdare Mahkemesi 2017 tarihli emsal kararında “konsomatris” olarak çalışmanın kamu düzeni veya güvenliğini tehdit eder bir yönünün de bulunmadığını belirtmiştir. İlgili karar doğrudan somut bir olaya ilişkin olduğu için davada bu tarz kararların sunulması başarı şansını artıracaktır.
İtirazın Reddedilmesi Durumunda Yapılacaklar
Sınır dışı etme kararı hakkında idare mahkemesinin verdiği kararlar kesindir. Bu sebeple karara karşı, istinaf ve danıştay nezdinde başvuru yolu bulunmamaktadır. Sınır dışı edilme kararına ilişkin davanın reddedilmesi durumunda izlenebilecek yol Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunmaktadır.
Bireysel başvuru dilekçesinde, sınır dışı etme kararının durdurulmasına yönelik tedbir talep edilmelidir. Tedbir kararının verilmemesi durumunda sınır dışı işlemleri devam edecektir. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 73. maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre, başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunun anlaşılması üzerine tedbir kararı verilebilir. Bireysel başvuru dilekçesinde, sınır dışı kararı sonucunda maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlikenin bulunduğuna dair açıklama ve deliller sunulmalıdır.
Örneğin, Anayasa Mahkemesinin 12.07.2017 tarih ve 2017/22685 sayılı kararı ile davacının ülkesine sınır dışı edilmesine dair işlemin geçici olarak durdurulmasına karar vermiştir.
Bu yüzden idare mahkemesinde davasını kaybeden kişilerin vakit kaybetmeksizin Anayasa Mahkemesine geçici tedbir talebiyle başvuruda bulunmalıdır.
İdari Gözetim Kararına İtiraz
İdari gözetim kararı, sınır dışı edilmeye karar verilen yabancıların tutulduğu merkezlerde özgürlüklerinin kısıtlanmasına neden olan bir tedbirdir. İdari gözetim kararı verilen kişiler, geri gönderme merkezine gönderilir. Haksız İdari gözetim kararına karşı idari gözetim kararına itiraz yetkili sulh ceza hakimliğinde itiraz edilebilir. İdari gözetim kararına itiraz durumunda sulh ceza hakimliği beş gün içinde idari gözetim hakkında karar verir. Sulh Ceza Hakimliğinin kararları kesindir.
İdari gözetim kararı kişiyi hürriyetinden yoksun bırakmaya yol açan önemli bir karardır. Bu sebeple idari gözetim kararına karşı itirazlarının deport avukatı tarafından gerçekleştirmesi hak kaybı yaşamamak adına önemlidir.
Türkiye’yi Terke Davet Nedir?
Sınır dışı edilme kararı alınan yabancılara ülkeyi terk etmek için süre tanınabilir. Türkiye’yi terke davet için en az on beş en fazla otuz gün süre verilir. Bu durum deport kararında belirtilerek sınır dışı edilen yabancıya “çıkış izni belgesi” verilir.
Türkiye’yi terke davet edilen yabancılar, bu süre içinde çalışma izni veya ikamet izni başvurusunda bulunamaz. Geçerli mazereti olmaksızın verilen süre içinde ülkeyi terk etmeye yabancılar, hakkında valilik tarafından idari gözetim kararı verilebilir.
Sınır Dışı Kararının Sonucu
Sınır dışı kararın sonucunda yabancı, ülkeden başka bir ülkeye zorla gönderilir ve Türkiye’ye girişi yasaklanabilir. Hakkında sınır dışı edilme kararı verilen yabancı, ülkesine veya ülkesine transit olarak gidebileceği bir ülkeye gönderilir.
Sınır dışı edilen yabancı hakkında Türkiye’ye giriş yasağı verilmemiş ise Türkiye’ye tekrar dönmesinde engel yoktur. Ancak Türkiye’ye girişi yasaklanan yabancıların ülkeye girişi yasal olarak mümkün değildir. Bu durumda ülkeye giriş yasağının kaldırılması için dava açılması gerekir.
İtiraz Sürecinde Avukat Tutmanın Önemi ve Rolü
Türkiye’de Sınır Dışı Etme Kararına İlişkin Avukat Tutmanın Önemi ve Rolü
Türkiye gibi bir ülkede sınır dışı etme kararları, yasalara ve ulusal güvenliğe yönelik ciddi önlemlerdir. Ancak, bu kararlar bazen haksız veya hukuka aykırı olabilir. Bu tür durumlarda, sınır dışı etme kararına itiraz etmek için bir avukat tutmanın önemi büyüktür. Türkiye’nin karmaşık hukuk sistemi içinde, sınır dışı etme kararlarına itiraz etmek için gerekli hukuki bilgi ve deneyim gereklidir. Bir avukat, Türk hukukunu ve ilgili yasaları anlar ve müvekkilinin haklarını en iyi şekilde savunmak için gerekli adımları atar.
Sınır dışı etme kararına karşı yapılan itiraz genellikle mahkeme sürecini içerir. Bir avukat, bu süreci yönetir, belgelerin hazırlanmasını sağlar, mahkemeye sunar ve müvekkilinin haklarını en iyi şekilde savunur.
Avukatlar, sınır dışı etme kararına itiraz için gerekli olan belgeleri ve kanıtları dikkatlice incelerler. Hangi belgelerin ve kanıtların savunma için en etkili olduğunu belirlemek ve nasıl kullanılacağını bilmek, bir avukatın uzmanlık alanına girer.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Sınır dışı kararı nasıl sorgulanır?
Sınır dışı etme kararı, avukatlar tarafından veya yabancı tarafından deport işlemi hakkında karar veren Valilik İl Göç İdaresi Müdürlüğünden sorgulama yapılır.
Konsomatris olarak çalışmak sınır dışı edilme sebebi midir?
Konsomatrislik mevzuatımızda düzenlenmiş bir işkoludur. Pavyon ruhsatlı işyerlerinde konsomatrislerin çalışmasında hukuken engel yoktur. Çalışma izni alan yabancıların da konsomatris olarak çalışabilecekleri için bu sebeple sınır dışı kararı verilmesi doğru değildir.
İkamet iznim sona erdi deport – sınır dışı edilir miyim?
İkamet izni süresinin sona ermesinden itibaren 10 günden fazla Türkiye’de bulunan yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı verilebilir. Ancak tedavi gibi farklı durumlar söz konusu ise bu durum mazeret olarak ileri sürülebilir.
Sınır dışı edilen kişi geri dönebilir mi?
Hakkında sınır dışı verilen yabancı hakkında ülkeye giriş yasağı yoksa geri dönebilir. Geri dönüş yasağı bulunması durumunda yasağın kaldırılması için dava açılması gerekir.