Tazminat davası, haksız fiilden veya sözleşme ihlalinden doğabilir. Bunun sonucunda zarar uğrayan tarafın karşı taraftan bir bedel talep etme imkanı bulunur. Hukukumuzda bu talebin karşılığı tazminat davalarıdır.
Bu yazımızda tazminat davasının tanımını, hangi durumlarda açılabileceğini ve dava sürecinin nasıl işlediğini açıklayacağız. Ayrıca, tazminat davalarının türlerini açıklayacağız. Dava sürecinde dikkat edilmesi gereken noktalar ve davanın sonuçlanma süresi gibi konuları da anlatacağız.
Tazminat Davası Nedir?
Tazminat davası, kişinin, haksız fiil veya sözleşme ihlali nedeniyle zarar görmesi sonucu gündeme gelir. Maddi veya manevi zarar üzerine kişinin bu zararların tazmin edilmesi için mahkemeye başvurduğu bir davadır.
İş kazası, trafik kazası ,sözleşme ihlali, suç işlenmesi, tıbbi malpraktis, boşanma ve nişan bozma gibi sebeplere dayanarak maddi veya manevi tazminat davası açılabilir.
Tazminat Davası Türleri
Tazminat davaları ikiye ayrılır. Bunlardan ilki kişinin malvarlığındaki eksilmenin telafi edildiği maddi tazminat davalarıdır. İkincisi ise kişinin manevi dünyasında yaşadığı zorlukları ve üzüntüleri telafi etmeyi amaçlayan manevi tazminat davalarıdır.
Maddi Tazminat
Hukuka aykırı bir eylem sonucunda kişinin malvarlığında bir eksilme gerçekleşebilir. Bu durumda zarar gören taraf tazminat davası açabilir. Burada değeri ölçülebilen zararlar söz konusudur.
Manevi Tazminat
İş kazası, suç işlenmesi, boşanma ve buna benzer olaylar sonucunda, kişinin psikolojik olarak etkilenmesi muhtemeldir. Bu durumda manevi tazminat davası açılır.
Tazminat Davası Hangi Şartlarda Açılır?
Tazminat davası her durumda açılamaz. Bunun için tazmini istenen zarar ile haksız fiil arasında bir bağ olmalıdır. Bu şartlar sağlanamadığı takdirde tazminat davası olumsuz sonuçlanabilir.
Haksız Fiil veya Sözleşme İhlali: Zararın kanuna aykırı bir fiilden doğması gerekmektedir. Hukuka uygun bir fiil sonucunda tazminat talep edilemez.
Zararın Varlığı: Fiil sonucunda ortaya çıkan bir zarar olmalıdır. Tazminat davası açabilmek için kişinin hukuka aykırı fiilden zarar görmüş olması gerekir.
Nedensellik Bağı: Zararın fiilden dolayı doğmuş olması gerekmektedir. Eğer fiil olmasaydı da zarar doğacak ise burada bir nedensellik bağı bulunmaz.
Tazminat Davası Nerede Açılır, Nasıl Açılır?
Maddi tazminat davası ve manevi tazminat davası genel kural olarak davalının yerleşim yerinde açılır. Tazminat davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Ancak özel şartlarda farklı mahkemelerinde yetki veya görev alanına girebilir.
Haksız fiil sebebiyle açılan davalar haksız fiilin işlendiği yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesi yetkilidir. Haksız fiillerde zarar görenin yerleşim yerinde de tazminat davası açılabilir. Ticari bir işten kaynaklanan tazminat davalarında dava Asliye Ticaret Mahkemesinde açılır. İş kazalarından kaynaklanan tazminat davalarında görevli mahkeme İş Mahkemesidir.
Tazminat davası açmak için genel olarak Asliye Hukuk Mahkemelerine başvurulur. Ancak, davanın türüne ve konusuna göre Asliye Ticaret Mahkemesi, İş Mahkemesi gibi özel mahkemelere başvurulabilir. Genel yetkili mahkeme davalının yerleşim yeri mahkemesidir.
Tazminat Davası İçin Zaman Aşımı Süreleri
Tazminat davalarında belirli zamanaşımı süreleri bulunmaktadır. Bu süreler içerisinde tazminat talep edilmediği takdirde dava açılamaz. Zamanaşımı süreleri durumdan duruma değişiklik gösterebilir. Bu noktada dikkatli olmak ve hak kaybına uğramamak gerekir.
- Haksız fiillerde zamanaşımı süresi haksız fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıldır. Her halükarda 10 yıl geçmesi durumunda zamanaşımına uğrar.
- Boşanma davasında tazminat zamanaşımı boşanma kararı kesinleşmesinden itibaren 1 yıldır.
- Sözleşmenin ihlali nedeniyle açılacak tazminat davalarında genel zamanaşımı süresi, 10 yıldır.
Tazminat Davasında Mahkeme Süreci
Mahkeme süreci, dilekçenin verilmesi ile başlar. Dilekçeler sürecinin ardından tahkikat başlar. Deliller ve somut olay incelenir. Varsa tanıklar dinlenir. Hüküm aşamasına geçildiğinde ise hakim tazminata hükmeder,tazminatı reddeder ya da kısmen kabul kısmen reddeder.
Yerel mahkeme kararından sonra istinaf ve temyiz kanun yolları söz konusu olur. Belirtmek gerekir ki her dava kanun yollarına açık değildir. İstinafa gidilmesi için belirli şartlar aranır. İstinaf kararı sonrası temyiz etmenin dava şartları daha yüksektir.
Tazminat Davası Ne Kadar Sürer?
Mahkeme sürecinde sadece dilekçeler aşaması bile birkaç ay sürebilir. İlk derece mahkemesinin karar vermesi ise 1,5- 2 yılı bulabilir. Ardından eğer dava istinaf ve temyiz kanun yollarına giderse davanın süresi yaklaşık 4-5 yıl kadar olacaktır.
Tazminat Davasında Tazminat Miktarının Belirlenmesi
Mahkeme, zarar gören kişinin uğradığı maddi ve manevi zararın büyüklüğünü değerlendirir ve buna göre tazminat miktarını belirler. Maddi tazminat davalarında zararın hesaplanması için bir bilirkişi görevlendirilir. Bilirkişi zarar görenin mal varlığındaki zararı tespit edecektir. Ameliyat ve hastane masrafları, çalışıyor ise çalışmaması sebebiyle uğradığı zarar hesaplanacaktır.
Ölüm söz konusu ise ölenin yaşı ve mesleği dikkate alınır. Çalışabileceği süre ve yakınlarının ölen kişiden göreceği destekten yoksun kalma tazminatı hesaplanacaktır
Manevi tazminat davasında ise tazminat miktarı somut olarak belirlenemez. Burada hakim takdir yetkisini kullanacaktır. Hakim durumun şartlarını ve mağdurun yaşadığı manevi acıyı göz önünde bulundurarak bir tazminat hükmedecektir.
Avukatsız Tazminat Davası Açılabilir mi
Avukatsız Tazminat Davası Açılabilir mi?
Tazminat davaları açmak için avukat şart değildir. Tazminat davasını kendiniz de mahkemeye dilekçe vererek açabilirsiniz. Fakat tazminat davaları uzun süren, yorucu ve teknik davalardır.
Tazminat davalarında dikkat edilmesi gereken birçok konu bulunmaktadır. Mahkeme sürecinde de profesyonel bilgiye sahip birinin gözetimi uygun olacaktır. Avukatsız tazminat davası açtığınız takdirde hak kaybına uğrama olasılığı yüksektir. Tazminat davaları detaylı hukuk bilgisi ve hukuki müdahaleler gerektiren davalardır.
Tazminat Davasında İstinaf ve Temyiz Süreci
Yerel mahkemeden çıkan kararlara karşı maddi tazminat davalarında dava alt sınırı yirmi sekiz bin iki yüz elli Türk Lirasıdır. Bu miktarın altında kalan mahkeme kararları kesindir. Manevi tazminat davalarında ise dava değerine bakılmaksızın istinaf yolu açıktır. Gerekçeli kararın tebliğinden sonraki 2 hafta içerisinde istinaf yapılmalıdır.
İstinaf kararlarına karşı temyiz imkanı da belirli hallerde mümkündür. Maddi tazminat davasının dava değeri 378.290 TL üstünde ise temyiz kanun yolu açıktır. Manevi tazminat davasında ise yaklaşık tazminat miktarı göz önünde bulundurularak, maddi tazminattaki kesinlik sınırına uygun hareket edilecektir.
Tazminat Davası Açmak İçin Ne Kadar Para Gerekir?
Tazminat davalarında, başvuru harçları, bilirkişi ücretleri ve avukatlık ücretleri gibi masraflar vardır.. Bu masraflar, davanın niteliğine ve kapsamına göre değişiklik gösterebilir. Genellikle başvuru harçları, bilirkişi ücretleri gibi masraflar 3.000 TL ile 6000 TL arasında değişiklik göstermektedir.
Tazminat Davası Avukatı
Tazminat davaları teknik ve profesyonel bilgi gerektiren davalardır. Mahkeme sürecine başlamadan daha dilekçe aşamasında, belirtilmesi gereken ve dikkat edilmesi gereken birçok nokta bulunur. Delillerin toplanması, tanıkların dinlenmesi ve bunun gibi birçok süreç teknik bilgi gerektirir. Bu sebeple tazminat davası açarken bir avukata danışmanız önemlidir.
Tazminat davası avukatı, tazminat davalarını ilgilendiren iş kazaları, trafik kazaları, malpraktis, haksız fiiller ve suç eylemleri hakkında uzman olan avukattır.
Tazminat Davası İle İlgili Yargıtay Kararları
İş Kazasında Maddi Tazminatın Hesaplanması
Somut olayda sigortalının, tecrübeli makine montaj ustası olduğu dosya kapsamından anlaşılmaktadır; makine montaj ustasının da asgari ücretle çalışmasının hayatın olağan akışına ve yaşam deneyimlerine uygun düşmeyeceği, giderek, sigorta müfettişinin asgari ücret üzerinden yapmış olduğu saptamanın gerçeği yansıtmadığı açık seçiktir. Yapılacak iş, Öncelikle davacı işçinin makine montaj ustası olduğu ve makine montaj ustasının asgari ücretle çalışmayacağı kabul edilerek, meslek odasından emsallerinin ücreti araştırılarak gerçek ücret belirlendikten sonra tazminatı yeniden hesaplatmak…(Yargıtay Kararı – 21. HD., E. 2006/17273 K. 2007/6397 T. 12.4.2007)
Manevi Tazminatın Hakkaniyete Uygun Belirlenmesi
Davaya konu olayda; davacı Selma olay nedeniyle %52 malul kalmıştır. Olay tarihi, davacıların yaralanana yakınlığı ve kusur durumu yukarıdaki ilkelerle birlikte nazara alındığında hükmedilen manevi tazminat tüm davacılar yönünden azdır. Daha üst düzeyde manevi tazminat takdir edilmek üzere de kararın bozulması gerekmiştir. (Yargıtay Kararı – 4. HD., E. 2013/98 K. 2013/5419 T. 25.3.2013)
Tıbbi Malpraktis (Hatalı Tedavi) Nedeniyle Maddi Tazminat
Davacı tedavi gideri ve işten kalma nedeniyle maddi tazminat istemiştir. Yerel mahkemece davacının özel sağlık sigortası bulunduğu gerekçesi ile bu istem reddedilmiştir. Mahkemece davacının ne kadar tedavi gideri yaptığı veya yapması gerektiği, işten kalma zararının ne olduğu, bu gider ve zararların ne kadarının sigortaca karşılandığı araştırılıp incelenmeden yetersiz gerekçe ile maddi tazminat isteminin reddedilmesi doğru değildir. Karar bu nedenle de bozulmalıdır. (Yargıtay Kararı – 4. HD., E. 2003/1529 K. 2003/11279 T. 7.10.2003)